Tusz – pierwsze kroki

Co prawda Inktober już dawno za nami, ale przy okazji wspominania tego intensywnego wyzwania rysunkowego, pomyślałam, że warto by było poświęcić jeden post w serii “pierwsze kroki” właśnie tuszowi. Tworzenie nim sprawia mi wiele przyjemności, dlatego z chęcią podzielę się z Wami moimi spostrzeżeniami na temat tego medium. Dodamy do tego trochę technicznych informacji, aby wesprzeć subiektywne odczucia garścią wiedzy. Zaczynajmy więc.

Jest to medium specyficzne, podobnie jak pastele, które znajduje się niejako na pograniczu technik rysunkowych i malarskich. Możemy nim zarówno malować jak i rysować w zależności od użytych narzędzi (pędzel lub stalówka bądź rapidograf).

Nie taki tusz straszny…

Tusz pewnie większości z nas kojarzy się osławioną kaligrafią. Jednak czym jest właściwie tusz? I czy tusz to to samo co atrament? Na pierwsze pytanie odpowiedź już teraz. Drugą kwestią zajmiemy się później.

Tusz jest to wodna farba pigmentowa – zawiesina –  znana już w starożytności, wytwarzana z sadzy i spoiwa. Kiedyś głównie w kolorze czarnym, dziś dostępna w znacznie większej palecie barw. Występuje również w kolorach metalicznych dzięki zastosowaniu drobin metalu. Po wyschnięciu daje matowy efekt (wyjątkiem są właśnie tusze w kolorach metalicznych). Jako spoiwa stosuje się szelak lub syntetyczny akryl, jednak to właśnie szelak jest najszerzej wykorzystywany ze względu na swoje właściwości. Tak na marginesie wspomnę tu jedynie, że szelak jest spoiwem pochodzenia naturalnego, a wytwarza się go ze zmielonej wyschniętej wydzieliny owadów zwanych czerwcami.

Zazwyczaj po wyschnięciu tusz jest wodoodporny, jednak niektóre rodzaje i barwy mogą być wciąż rozpuszczone wodą. Występuje w formie stałej – sztabki – szczególnie kojarzone z Chińską kaligrafią, lub w formie płynnej. Najstarsze wzmianki o używaniu tuszu pochodzą ze starożytnego Egiptu oraz właśnie Chin. Każdy z pewnością kojarzy kaligrafię wschodnio-azjatycką, którą chętnie pokazuje się w prawie każdym historycznym filmie fabularnym. W Europie tusz pojawił się w XVIII wieku.

Ze względu na swoje przeznaczenie i właściwości, tusze można podzielić na dwa rodzaje: tusz kreślarski i kaligraficzny. Ten pierwszy, jak wspominałam wcześniej, jest zazwyczaj wodoodporny. Wyjątkiem od reguły jest czarny tusz rysunkowy, który jest wodorozcieńczalny nawet po wyschnięciu. Z tego powodu trzeba uważać, łącząc techniki, na przykład z farbami akwarelowymi, ponieważ można zrujnować całą pracą jednym nieuważnym ruchem pędzla.

Drugim wymienionym typem tuszu jest tusz kaligraficzny. Jest on mniej transparentny niż tusz rysunkowy i dlatego może być stosowany na papierze innym niż biały. Oczywiście możemy go rozcieńczać wodą, aby uzyskać jaśniejsze barwy. Po wyschnięciu wciąż może być rozpuszczony wodą.

Jedną z najbardziej rozpoznawalnych firm produkujących tusze jest Winsor&Newton. Korzystam z niego i ja; moje prace Inktoberowe wykonywałam właśnie przy wykorzystaniu tych tuszy. Jeżeli jeszcze ich nie widzieliście, to tu znajdziecie link do mojego Instagrama. Zachęcam również do obejrzenia podsumowań wyzwania na YouTube, na których oprócz speed-drawingu zobaczycie wszystkie prace z wyzwania.

Tusz – jak używać

Jeżeli chodzi o sposób aplikacji  to tusz możemy nakładać za pomocą pióra ze stalówką, pędzla lub nawet aerografu. Ja, przy okazji Inktobera, korzystałam również z Pentel Brush Pen’a, który ma formę pędzla z wymiennym wkładem, dzięki któremu nie musimy zanurzać go w słoiczku z tuszem.

W tym miejscu wrócę do zagadnienia ze wstępu, czyli do różnicy pomiędzy atramentem i tuszem. Atrament, w odróżnieniu od tuszu, jest to roztwór wodny barwnika (nie zawiesina). Nadaje się do piór wiecznych i ma bardziej jednolitą, lekką konsystencję. Jeśli zamiast atramentu wlejemy do pióra tuszu, możemy je zniszczyć. Dlatego lepiej dokładnie zapoznać się z przeznaczeniem konkretnego produktu.   

Jeśli zabieracie się za rysowanie tuszem, to warto zaopatrzyć się w papier o większej gramaturze. Ze względu na to, że tusz jest techniką wodną, idealnie sprawdzi się papier do akwareli. Tak jak w przypadku innych farb wodnych, kolory nakładać najlepiej w kolejności od jasnego do ciemnego. Mimo lepszego krycia niż na przykład akwarele, tusze są również transparentne, dlatego ewentualne rozjaśnianie będzie bardzo trudne, a momentami wręcz niemożliwe. Co prawda występuje tusz w kolorze białym, jednak efekt jego zastosowania może niekoniecznie przypaść Wam do gustu.

Tak jak w przypadku akwareli, zachęcam do próbowania i eksperymentowania oraz dzielenia się Waszymi pracami i spostrzeżeniami w komentarzach pod tym postem lub na Facebooku. Do przeczytania za tydzień!