Techniki rysunkowe – papier

W ramach kontynuowania naszego cyklu kompendium rysowania, tym razem postanowiłem wziąć na tapetę najbardziej chyba prozaiczny element – papier. Jest to bardzo subiektywny temat, jednak spróbuję usystematyzować dla Was pewne informacje.

Ludzie od zarania dziejów rysują na wszelkich dostępnych im powierzchniach – drewnie, szkle, ziemi. Już człowiek pierwotny rysował na ścianach tuneli swoich jaskiń. Obecnie – nawet w dobie ery cyfrowej – najbardziej popularną powierzchnią do rysowania jest właśnie papier.

Generalnie rzecz ujmując dla najmłodszych i początkujących artystów odpowiedni jest każdy papier. Sprawa zaczyna się nieco komplikować, kiedy zaczynamy poważniej myśleć o rysowaniu. Własności strukturalne i jakościowe papieru są niezwykle istotne, gdyż używanie produktu o słabych właściwościach może wprost proporcjonalnie przełożyć się na niską jakość końcową dzieła. To z kolei nigdy nie da Wam satysfakcji z Waszej pracy. Wydawać by się mogło, że do stworzenia świetnego rysunku wystarczy odpowiednie narzędzie do rysowania. Tymczasem to, na czym wykonujecie pracę, jest równie istotne.

Zanim kupimy cokolwiek

Pamiętajcie o jednej ważnej rzeczy – nie kupujcie super drogiego papieru (przyborów z resztą też), jeżeli zamierzacie wykorzystywać go tylko i wyłącznie do ćwiczeń. Nadwyraz często bywa, że drogi papier “hamuje” początkujących artystów, działa negatywnie na ich pewność siebie. Starają się oni go nie zmarnować, a to prowadzi do podświadomego nakładania na samych siebie zupełnie niepotrzebnych ograniczeń w swobodzie działania. W takich warunkach nigdy nie uda Wam się stworzyć tego, czego pragniecie. Należy zatem wystrzegać się przerostu formy nad treścią.

Zacznijmy od podstaw

Co zatem mógłbym poradzić osobie dopiero zaczynającej swoją przygodę z papierem i ołówkiem? Zdecydowanie polecam tzw. brystol (zwany także papierem offsetowym) o gramaturze z przedziału 200-300 g/m². To biały i gładki, pozbawiony faktury papier. Znajdzie swoje zastosowanie w prawie wszystkich popularnych technikach. Jedną z jego innych niewątpliwych zalet jest cena, wahająca się zazwyczaj w okolicach złotówki za kilka sztuk.

Nauka rysunku na brystolu jest łatwa ze względu na jego gładkość i grubość powierzchni. Upłynie więcej czasu, zanim Wasz ołówek będzie wymagał temperowania, łatwiej będzie Wam także uzyskać szerszy zakres gamy szarości, jak również dokonywać wszelkich korekt. Jego wadą jest za to relatywnie krótka „żywotność”. Po kilku latach brystol jest wyraźnie pożółkły, a po kilkunastu potrafi przybrać ciemnożółte zabarwienie. Nie jest to jednak czynnik, który powinien odgrywać istotną rolę dla osób stawiających pierwsze kroki w rysunku.

Dobrą opcją jest również kartka z bloku technicznego. Równie biała i gładka, co lubi większość osób początkujących. Kosztuje stosunkowo niewiele, natomiast jest solidniejsza niż kartka papieru ksero. 

Jeśli jednak wolicie papier fakturowany, dobrą opcją na start będą papiery z tzw. linii student np. Blok Szkicowy Canson Student z lekką fakturą. Papier w tym bloku jest bezkwasowy i nie traci na jakości nawet przy długim przechowywaniu. Jest również odporny na liczne poprawki i wymazywanie, co jest dużym plusem w przypadku osób początkujących.

Papier, papier… ale jaki?

Wybrać “najlepszy” rodzaj papieru jest zadaniem z gruntu niemożliwym. Wszystko zależy bowiem od tego, czym i w jaki sposób tworzymy. Należy zatem zwracać uwagę, do jakiej techniki konkretny typ papieru jest przeznaczony. Nie bagatelizujmy jednakże naszych osobistych preferencji! Zalecam próbowanie wykonywania rysunków na różnym papierze, aż odnajdziemy ten, który pozwoli nam na osiągnięcie najlepszego efektu i poczuciu największej satysfakcji. Ostatecznie o to w tym wszystkim chodzi.

W tym momencie nadeszła pora na dokonanie wstępnego podziału papieru na podstawowe typy pod względem rysowania/malowania:

• Papier do drukowania – charakteryzuje się miękką powierzchnią oraz niską gramaturą, stąd też jego niska odporność na techniki wodne. Relatywnie dobrze sprawdza się w rysowaniu za pomocą szerokiej gamy ołówków. Jest odpowiedni dla osób na samym początku ich rysunkowej drogi.
• Papier pastelowy – występuje na rynku w wielu różnych kolorach. Przeznaczony jest docelowo – jak sama nazwa wskazuje – do ołówków pastelowych. Im większa i głębsza jego faktura, tym więcej warstw pasteli utrzyma.
• Papier akwarelowy – papier często zawierający w swoim składzie bawełnę (dostępne warianty o różnych % zawartości), dlatego też dobrze chłonie wodę. Zastosować go możesz głównie do farb na bazie wody: akwareli czy gwaszy. Papier akwarelowy bywa jednak przydatny także dla artystów rysujących za pośrednictwem ołówka, oleju czy tuszu. Można go nabyć w wersji gładkiej lub z teksturowaną powierzchnią. Sprzedawany zazwyczaj zarówno w całych blokach, jak i na sztuki.
• Papier wytłoczony – papier najodpowiedniejszy do tworzenia za pomocą pasteli i węgla. Najczęściej dostępny w stonowanych odcieniach bieli.
• Papier powlekany – papier stanowiący największą rzadkość w asortymencie sklepów papierniczych. Ma wyjątkowo piękną, błyszczącą powierzchnię, dlatego też stosowany jest najczęściej w produkcji kolorowych magazynów i gazet. Papier powlekany najlepiej współpracuje z tuszem.
• Papier pakowy lub kraftowy – papier wyjątkowo przydatny dla zwolenników ołówków i węgla. Ma brązowy kolor, jednak zdarzają się także bloki w ciemno żółtym odcieniu.
• Papier do markerów – zdecydowanie najlepiej przydaje się do markerów alkoholowych, lepiej się one na nim ze sobą mieszają (blendują) a także nie przebijają na drugą stronę ze względu na specjalną powłokę po spodniej stronie arkuszy. Z tego drugiego względu jest to papier jednostronny.
• Papier czerpany – zdecydowanie najdroższy rodzaj papieru. Jego zasadniczą cechą jest wyjątkowa wytrzymałość. Każdy pojedynczy arkusz jest produkowany indywidualnie, dlatego znalezienie dwóch identycznych egzemplarzy jest niemalże niemożliwe. Taki papier możecie również wyprodukować sami i już niedługo pokażemy Wam na naszym kanale YouTube jak to zrobić!

Prócz wymienionych wyżej rodzajów papieru, rysownicy używają także innych typów: papieru gazetowego, papieru do kreślenia, papieru biurowego itp. Wszystkie tajniki papieru artysta poznaje dopiero w praktyce. Najważniejszą rzeczą jest to, aby zawsze być otwartym na eksperymenty i nie bać się próbować czegoś nowego i innego!

Papier biały czy…?

Prędzej czy później trafi się Wam okazja do porównania ze sobą z pozoru białych kartek papieru. Zauważycie wtedy, że różnią się one jednak odcieniem bieli. Niektóre będą śnieżnobiałe, inne kremowe, a jeszcze inne wpadać będą w odcienie szarości. Nie oznacza to, że tylko ten śnieżnobiały papier jest najbardziej wart naszej uwagi – wszystko zależy od tego, na którym tworzy się Wam najlepiej. Mówiąc o wyborze koloru papieru ciężko o obiektywną ocenę. Najlepiej wybrać go pod kątem własnych preferencji jak i aktualnie tworzonych prac.

Więcej miejsca!

Kiedy wchodzicie w większe formaty (powiedzmy format A3 i wzwyż) lepiej uzbroić się w produkt o twardej i gładkiej powierzchni. Taki papier nie musi być wyjątkowo gruby czy sztywny – on ma być gładki. Powierzchnie o specyficznych fakturach są bardzo często nieadekwatne do potrzeb rysowników. Trudno wypełnia się je grafitem, a praca z głębszymi tonami staje się niemal niemożliwa. Dlatego dla własnego świętego spokoju podczas rysowania, najlepiej zaczynać od możliwie najbardziej “niekonfliktowej” powierzchni twórczej. W poszukiwaniach papieru do dużego formatu wzorował bym się na powierzchniach podobnych do wspomnianego już brystolu. 

Pro papier?

Faktem jest, że istnieje papier dedykowany niemalże dla każdego medium plastycznego – ołówka, węgla, pióra, akwareli, flamastra, akrylu itd. W tej materii wybory dokonywane przez profesjonalnych twórców w konkretnej technice wynikają najczęściej po prostu z ich osobistych doświadczeń i preferencji. Można sugerować się poradami na forach, blogach czy poradnikach na YouTube, jednak nic nie zastąpi eksperymentowania we własnym zakresie. Mniej zatem sugerujcie się personalnymi wyborami tego czy innego znanego rysownika, a bardziej zaufajcie sobie i własnej ręce.

Posłowie

Zebrałem dla Was podstawowe informacje dotyczące papieru w szeroko pojętym rysunku. Mam nadzieję, że wszystko było jasne i przystępne. Podane przeze mnie informacje, to ogólnie przyjęte prawidła w sztuce, których nie musicie jednak sztywno przestrzegać i traktować jak reguł, od których nie ma odstępstw. Artyści, to koniec końców istoty, które powinny iść pod prąd i łamać konwenanse. Dajcie nam znać na naszych mediach społecznościowych, jakiego papieru Wy używacie i w jaki sposób na nim tworzycie.