Proporcje, czyli zacznij od podstaw
11 maja, 2021 / Podstawy grafiki, Podstawy IlustracjiKolejna niezwykle ważna umiejętność w sztuce rysowania – umiejętność właściwego uchwycenia proporcji. By tworzone przez Ciebie postacie nie cierpiały na przerost żadnej z części ciała, a rysowane w martwych naturach kubeczki nie miały nieproporcjonalnych uszek – koniecznie musisz się nauczyć tej umiejętności.
Oczywiście poprzednie zdanie miało mieć jedynie humorystyczny wydźwięk, jednak mówiąc zupełnie serio, proporcje i perspektywa (której podstawy przedstawię w kolejnym poście) to dwa najważniejsze filary nauki rysunku.
To właśnie od poznania tych dwóch elementów należałoby rozpocząć naukę rysunku, ponieważ jeśli je zignorujesz, wszystkie Twoje rysunki będą posiadać mniejsze lub większe niedoskonałości. Niestety nie pomoże piękne cieniowanie lub kolorowanie, by takie błędy ukryć.
Przede wszystkim na wstępie powinieneś/powinnaś sobie uświadomić, że swoje proporcje ma każdy obiekt jaki nas otacza, a także my sami. Twórcy sztuki już od czasów antycznych starali się te proporcje jak najdokładniej ująć i opisać matematycznie, tworząc reguły złotego podziału i złoty kanon proporcji ludzkiego ciała. Tak, by dzieła sztuki, rzeźby czy architektura, które tworzyły, cechowała jak największa harmonia. Zasady te odnoszą się również to tworzenia przyjemnej dla oka kompozycji.
Oczywiście nie każdy człowiek, mebel czy budynek zbudowany jest w sposób idealny. Nie każdy owoc czy drzewo rosną perfekcyjnie, wpisując się w reguły złotego podziału. Jednak warto mieć na uwadze, że pewne proporcje ma, jak już wspomniałam, każdy ożywiony czy nieożywiony element otaczającego nas świata.
Najpierw należy się więc uczyć ogólnych proporcji wypracowanych przez innych artystów (nie ma potrzeby wymyślania koła na nowo) oraz prawidłowych sposobów mierzenia proporcji i przenoszenia ich na papier.
Jeśli chodzi o utrwalone już wzorce tworzenia, to zwłaszcza jeśli chodzi o ludzką anatomię, dysponujemy mnóstwem źródeł, jak takie ogólne podziały na proporcje wyglądają. Pamiętaj również, że dzieci mają odmienne proporcje niż dorośli, kobiety nieco inne niż mężczyźni itd. Oczywiście w realnym życiu niewiele osób ma dokładnie tak zbudowane sylwetki, natomiast poznanie tych ogólnych wytycznych pomoże Ci opanować właściwy sposób rysowania ludzkiego ciała.
Zawsze pamiętaj również o mierzeniu proporcji rysowanych przedmiotów – powinien być to obowiązkowo Twój nawyk. W ten sposób unikniesz poważnych błędów przy rysowaniu. Nie powinno się przechodzić do dalszych etapów rysowania, jeśli Twój rysunek nie ma solidnych podstaw.
Mierzymy obiekty względem siebie (ile uszek dzbanka mieści się w całym dzbanku itd.). Nie zawsze będą to całe długości, czasem mogą to być ułamki części. Nie zrażaj się tym, tylko wszystko dokładnie sprawdź. Pamiętaj również o mierzeniu kilku zależności w swoim rysunku, nie tylko jednej. Na przykład, ile głów zmieści się w całej sylwetce, a ile dłoni w ręce itd. itp. Pozwoli to na stworzenie poprawnego szkicu, który będzie odpowiednim punktem wyjściowym do dalszych prac.
Zatem jak powinno się mierzyć proporcje rysowanych obiektów? To z kolei zależy, czy akurat rysujesz z natury czy ze zdjęcia.
Jeśli rysujesz z natury, bardzo ważne jest mierzenie proporcji ołówkiem trzymanym w WYCIĄGNIĘTEJ ręce, PROSTEJ w łokciu. Wyciągnięta ręka jest o tyle ważna, by za każdym razem mieć taką samą odległość dłoni z ołówkiem od obiektu. Jeśli łokieć masz raz bardziej, raz mniej zgięty, wtedy pomiary wychodziły by Ci za każdym razem inne, co przekładałoby się bezpośrednio na odwzorowywane wymiary rysowanego obiektu. Jeśli masz już prostą rękę, rysik ołówka lub jego koniec jest wtedy początkiem miary, a tam, gdzie dany element się kończy, przykładasz kciuk na drewnianej części ołówka.
Kąty w rysunku w porównaniu do rysowanego obiektu również możesz sprawdzić ołówkiem. Układając go tak, by odwzorowywał daną linię w rysowanym obiekcie i porównując ją z rysunkiem.
Rysując ze zdjęcia nie musisz przejmować się wyprostowaną ręką, ponieważ po prostu możesz przyłożyć ołówek do kartki. Dalej postępujemy już tak samo, jak powyżej.
W rysowaniu ze zdjęć możesz sobie również pomóc, korzystając z siatki. Siatkę możesz nanieść bezpośrednio na zdjęcie referencyjne lub przygotować folię z narysowaną na niej siatką i to ją położyć na swojej refce . Najlepiej spiąć wtedy folię ze zdjęciem tak, by siatka nie przesuwała nam się w trakcie pracy. Takie same linie nanosimy na kartkę papieru, na której będziemy rysować. Warto zrobić to bardzo delikatnie, ponieważ na koniec będziemy chcieli ją usunąć bez pozostawiania śladu. Następnie wystarczy przenosić na papier to, co widzimy w poszczególnych kwadratach, a one utworzą cały rysunek. Najlepiej, gdy siatka jest jedynie narzędziem pomocniczym, czymś, do czego możesz się dodatkowo odnieść, mierząc proporcje ołówkiem.
Na koniec jeszcze jedna uwaga: gdy rysujemy, możemy oczywiście obiekty na rysunku proporcjonalnie powiększać. Tworząc rysunki w większej skali, będzie nam stosunkowo łatwiej wychwycić ewentualne błędy.
Jeśli dobrze poznasz podstawy, możesz je później dowolnie łamać. Natomiast nawet rysując postacie w zupełnie innym niż realizm stylu np. kubiźmie czy w stylu kreskówkowym warto pamiętać, by sylwetki miały swoje proporcje i były harmonijnie narysowane. Np. w pracy artysty Pavel Polishuk u postaci najbardziej po prawej (zdj. poniżej) widzimy np. linie pomocnicze określające proporcje. Pomimo tego, że jest ona mocno zgeometryzowana.
Mam nadzieję, że niniejszy post pomoże Ci w przełamaniu oporów, by mierzenie proporcji uczynić Twoim nawykiem. A może już wykonujesz takie pomiary? Jeśli tak, koniecznie daj mi znać, czy łatwo było Ci się nauczyć tej umiejętności.
Przydatne linki – poczytaj więcej o proporcjach u innych autorów :
Artystyczne ciekawostki Marcysi Bush